ĐẶT VẤN ĐỀ

Trong quá trình đào tạo giáo viên mầm non, công tác thực hành thực tập đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kỹ năng thực tiễn và chuẩn bị cho giáo viên trước những tình huống thực tế, kĩ năng trong công việc. Tuy nhiên, để công tác thực hành thực tập thành công đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các trường cao đẳng và các trường mầm non để đảm bảo rằng sinh viên được trải nghiệm thực tế và áp dụng những kiến thức học được vào thực tế một cách hiệu quả. Có thể nói việc phối hợp trong công tác triển khai thực hành thực tập trong đào tạo giáo viên mầm non là một thách thức và đồng thời cũng là cơ hội để nâng cao chất lượng đào tạo và chuẩn bị cho đội ngũ giáo viên mầm non có trình độ và kỹ năng tốt nhất.

Trong những năm qua, quá trình đào tạo và rèn luyện nghiệp vụ sư phạm đã luôn được Đảng ủy, Ban giám hiệu, Khoa Sư phạm quan tâm đầu tư, điều đó được khẳng định thông qua số lượng sinh viên đỗ viên chức hàng năm tại Lai Châu và các tỉnh khác. Góp phần thực hiện quan điểm đẩy mạnh xã hội hoá giáo dục, huy động mọi nguồn lực để phát triển sự nghiệp giáo dục, xây dựng xã hội học tập, đáp ứng những yêu cầu thực tiễn hiện nay.

Trường Cao đẳng Lai châu hiện nay triển khai thực hiện công tác thực hành thực tập tại một số trường mầm non trên địa bàn thành phố Lai Châu, thực hiện nhiệm vụ là hỗ trợ công tác rèn luyện, phát triển năng lực sư phạm cho sinh viên. Bên cạnh đó, khoa Sư phạm không ngừng mở rộng phát triển mạng lưới các trường “mầm non vệ tinh” bằng cách liên hệ tham quan, học hỏi, dự giờ và các hoạt động chuyên môn khác để mở rộng cơ hội rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên ở các môi trường đa dạng như các trường công lập, tư thực, dân lập, các trường có yếu tố nước ngoài.

Để hoạt động thực hành, thực tập đạt được hiệu quả cao phải đặc biệt coi trọng việc xây dựng mối quan hệ phối hợp giữa nhà trường với trường mầm non. Ở bài viết này, chúng tôi đi sâu phân tích ý nghĩa, thực trạng và các yếu tố quyết định hiệu quả phối hợp giữa Trường Cao đẳng Lai Châu và các Trường mầm non nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng giáo viên đáp ứng nhu cầu đổi mới giáo dục.

NỘI DUNG

1. Ý nghĩa của việc xây dựng mối quan hệ phối hợp giữa Trường Cao đẳng Lai Châu với các trường mầm non trong đào tạo và triển khai thực hành thực tập cho sinh viên.     

Trường mầm non là môi trường thực tiễn để sinh viên giáo dục mầm non thực hành, thực tập, rèn luyện tay nghề, thể nghiệm, ứng dụng các vấn đề lý thuyết được học, phát triển toàn diện các năng lực sư phạm. Sinh viên ngành giáo dục mầm non của nhà trường trong chương trình đào tạo được thực hành thực tập 3 đợt khác nhau và bắt đầu từ năm thứ 2. Thông qua các đợt thực hành, thực tập này sinh viên nắm được kỹ năng chăm sóc trẻ, kỹ năng tổ chức tất cả các hoạt động giáo dục trẻ thuộc các lĩnh vực khác nhau như: giáo dục âm nhạc, giáo dục thể chất, phát triển ngôn ngữ, cho trẻ làm quen với Toán…Hơn nữa sinh viên cần sử dụng tất cả các kỹ năng này trong việc tổ chức các hoạt động chăm sóc trẻ theo chế độ sinh hoạt cả một ngày của trẻ trong ngày. Đây là một áp lực lớn không chỉ đối với người dạy và người học. Vì vậy, để nâng cao chất lượng rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên thì ngoài việc nghiên cứu và xây dựng quy trình rèn luyện cho sinh viên ngành giáo dục mầm non thì nhà trường không ngừng thực hiện việc trao đổi, bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên các trường mầm non trước và trong khi sinh viên đến thực tập.

Mặt khác, các trường mầm non là cơ quan đánh giá đầu ra, nơi tuyển dụng, sử dụng sản phẩm đào tạo của nhà trường. Căn cứ vào đánh giá của các trường mầm non về sinh viên, nhà trường có thể điều chỉnh chương trình, qui trình, phương pháp đào tạo cho phù hợp với yêu cầu của thực tiễn giáo dục. Ngoài ra, nhà trường có thể điều chỉnh chỉ tiêu đào tạo, bồi dưỡng trên cơ sở khảo sát nhu cầu về giáo viên từ các trường mầm non theo từng năm, từng giai đoạn xã hội cụ thể. Cuối mỗi năm học, Trường Cao đẳng Lai Châu gửi phiếu khảo sát google form lấy ý kiến phản hồi và khảo sát nhu cầu thực tiễn của các trường mầm non theo từng đợt thực tập thông qua giảng viên trưởng đoàn. Kết quả của phiếu khảo sát này giúp cho nhà trường, khoa Sư phạm đánh giá được chương trình đào tạo trong đó có nội dung các đợt thực tập để sự điều chỉnh, chỉnh sửa chương trình sao cho sát với thực tiễn đạt ra.

Bên cạnh đó, trường mầm non là “mảnh đất thực tiễn màu mỡ” để triển khai các đề tài nghiên cứu khoa học giáo dục của giảng viên, sinh viên. Những đề tài nghiên cứu có ý nghĩa khoa học và cấp thiết, góp phần giải quyết được những vấn đề quan trọng của giáo dục hầu hết được phát hiện qua thực tiễn mầm non. Mặt khác, trường mầm non cũng là môi trường khảo sát thực trạng và thử nghiệm kết quả nghiên cứu của giảng viên, sinh viên trong nhà trường. Sự tạo điều kiện, hợp tác nghiên cứu của các nhà quản lý, giáo viên các trường mầm non có ảnh hướng lớn kết quả của các công trình nghiên cứu của giảng viên. Các trường mầm non cũng là địa chỉ chuyển giao kết quả nghiên cứu, sử dụng các sản phẩm nghiên cứu của nhà trường, chẳng hạn, sách tham khảo, chuyên khảo, tài liệu bồi dưỡng giáo viên, các mẫu các đề đánh giá theo năng lực của trẻ.

2. Về công tác phối hợp các đơn vị liên ngành

Nhà trường đã chủ động xây dựng kế hoạch thực tập cho sinh viên ngay khi kết thúc năm học cũ. Kế hoạch thực tập cho sinh viên ngành giáo dục mầm non được xây dựng căn cứ trên đánh giá tổng kết thực tập, thông qua công tác kiểm tra thực tập định kỳ, đột xuất, nhà trường cùng với Khoa sư phạm có sự rà soát lại hệ thống các trường mầm non nơi sinh viên đã đến thực tập ở những năm học trước đó. Thông qua việc rà soát lại này, sẽ cân nhắc điều chỉnh về số lượng đoàn, chất lượng các trường mầm non với yêu cầu thực tập sinh viên trong mỗi đợt, những khó khăn bất cập về chuyên môn giữa trường mầm non và quá trình đào tạo của nhà trường để thực hiện công tác phối hợp và trao đổi chuyên môn tốt hơn, tránh sự chênh lệch, vênh nhau giữa nội dung sinh viên được học với cách thức nội dung sinh viên thực tập.

Đầu mỗi năm học, Nhà trường đã có công văn gửi Sở Giáo dục, Phòng Giáo dục và các trường mầm non về kế hoạch thực tập dự kiến, số lượng đoàn thực tập sinh viên, yêu cầu về chuyên môn trong mỗi đợt thực tập. Sau đó, Nhà trường trực tiếp có cán bộ phụ trách công tác thực hành thực tập đến làm việc với Sở Giáo dục và Đào tạo, Phòng giáo dục về kế hoạch thực tập dự kiến của nhà trường. Căn cứ trên thực tiễn, Phòng giáo dục cùng nhà trường điều chỉnh tiếp kế hoạch thực tập đó sao đó phù hợp với chất lượng, quy mô, năng lực và công tác của các trường mầm non. Sự điều chỉnh này dựa trên tiêu chí như số lượng học sinh, số lớp, qui mô giáo viên trường mầm non, thế mạnh chuyên môn, cơ cấu tổ chức…để làm sao quá trình thực tập của sinh viên đạt được yêu cầu cao nhất, các em được tạo cơ hội và môi trường thực tập đa dạng, tốt nhất trong quá trình rèn luyện tay nghề.

Cùng với đó, khoa tiến hành công tác ra quân thực hành thực tập, yêu cầu quán triệt đến từng giảng viên, sinh viên về nội dung, thời gian, trách nhiệm, ý thức tổ chức kỉ luật, đạo đức, tác phong khi đến các cơ sở thực tập. Giảng viên và sinh viên luôn nhận thức được hoạt động thực hành thực tập là một học phần quan trọng, là cơ hội để nâng cao năng lực chuyên môn, cơ hội quảng bá, thương hiệu, chất lượng đào tạo nhà trường, là cơ hội để sinh viên có được việc làm ngay sau khi ra trường. Nhận thức được điều này, trong nhiều năm qua rất nhiều các giảng viên có chuyên môn tốt, có kinh nghiệm đã tham gia công tác dẫn đoàn, hướng dẫn sinh viên cùng giáo viên trường mầm non trong việc bồi dưỡng chuyên môn, duyệt giáo án, lên tiết, tổ chức hoạt động thực tế, hoạt động sự kiện các trường mầm non. Nhiều em sinh viên thông qua các đợt thực tập đã được các cơ sở thực tập đánh giá cao trong quá trình thực tập và sau khi ra trường.

3. Những khó khăn và tồn tại

Thực tế trong những năm qua, mặc dù công tác phối hợp giữa nhà trường và các trường mầm non đã chặt chẽ, bài bản xong vẫn còn một số tồn tại nhất định.

Ở các trường mầm non hiện nay, Ban Giám hiệu và giáo viên vẫn có tình trạng quá tải trong công việc vì bên cạnh việc tổ chức hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ theo chương trình, ngành giáo dục triển khai rất nhiều phong trào, nhiều hoạt động. Điều này có mặt tốt đối với việc tiếp cận thực tế của sinh viên nhưng cũng ảnh hưởng rất đến chất lượng hướng dẫn sinh viên thực tập.

Vẫn còn có sự chênh lệch khá lớn giữa các trường mầm non về chất lượng, năng lực đội ngũ, ảnh hưởng đến việc nắm vững mục tiêu, nội dung và phương pháp tổ chức hoạt động rèn luyện nghiệp vụ. Vì vậy, việc triển khai, tổ chức, quản lí, hoạt động rèn luyện và đánh giá kết quả rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên đôi khi chưa hiệu quả. Trình độ của giáo viên hướng dẫn của các trường chưa đồng đều, có những giáo viên có trình độ chuyên môn tốt, kinh nghiệm sư phạm vững vàng, chủ động và sáng tạo trong việc hướng dẫn cho sinh viên. Thế nhưng, bên cạnh đó cũng còn nhiều giáo viên. trình độ chuyên môn, kĩ năng sư phạm chưa tốt, còn thụ động, máy móc và hình thức trong việc hướng dẫn sinh viên.

Bên cạnh đó, do nguồn kinh phí hạn hẹp nên việc hỗ trợ kinh phí thực tập cho các trường mầm non của nhà trường chưa được cao. Điều này, một phần do qui định của Bộ Giáo dục & Đào tạo (theo Qui chế trường thực hành sư phạm cho các trường sư phạm đào tạo giáo viên mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, ban hành theo QĐ số 31/1998/QĐ-BGDĐT), một phần do nguồn kinh phí đào tạo của nhà trường chưa đáp ứng được yêu cầu.

4. Một số kinh nghiệm trong công tác phối hợp giữa Trường Cao đẳng Lai Châu và các trường mầm non

- Để thúc đẩy sự phối hợp giữa Trường Cao đẳng Lai Châu và các trường mầm non trong việc triển khai thực hành thực tập trong đào tạo giáo viên, cần phải có kế hoạch cụ thể để tiếp tục xây dựng và phát triển hệ thống các "trường mầm non vệ tinh". Quyết định phê duyệt của Phòng Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo cùng với sự chấp thuận từ nhà trường là cần thiết trong việc thực hiện công tác rèn luyện và phát triển năng lực sư phạm cho sinh viên.

Hệ thống các "trường mầm non vệ tinh" này sẽ trở thành thành viên chính trong hệ thống đào tạo của nhà trường. Chúng cần đảm bảo cả về chất lượng và số lượng để đáp ứng nhu cầu đào tạo của nhà trường. Đồng thời, nhà trường cần phối hợp chặt chẽ với cơ quan quản lý giáo dục để xây dựng các tiêu chuẩn cho các trường "vệ tinh" về môi trường sư phạm, cơ sở vật chất và chất lượng đội ngũ nhân viên phục vụ hoạt động rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên. Điều này giúp tránh việc đưa sinh viên thực tập tại các trường mầm non mà chưa được đánh giá và khảo sát một cách toàn diện và đầy đủ.

Hàng năm, nhà trường cũng cần lựa chọn các trường mầm non phù hợp nhất để đảm bảo yêu cầu về rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên trong mạng lưới trường đã xây dựng. Sự "lựa chọn sử dụng" này từ nhà trường sẽ là động lực để các trường mầm non nỗ lực nâng cao năng lực hướng dẫn của mình. Cuối cùng, hàng năm, Phòng Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo cùng với nhà trường cần tiến hành tổng kết, đánh giá và xếp loại công tác hướng dẫn nghiệp vụ sư phạm của các trường mầm non.

- Để thúc đẩy sự phối hợp giữa Trường Cao đẳng Lai Châu và các trường mầm non trong việc triển khai thực hành thực tập trong đào tạo giáo viên, chương trình thực tập toàn khóa và kế hoạch rèn luyện cụ thể cho từng đợt, từng học kỳ cần được xây dựng một cách cụ thể, dễ hiểu và dễ thực hiện. Việc này giúp Ban giám hiệu và giáo viên hướng dẫn dễ dàng tổ chức cho sinh viên thực hiện các hoạt động rèn luyện.

Đối với sinh viên, chương trình rèn luyện cần chỉ rõ mục tiêu, nội dung rèn luyện (bao gồm các kỹ năng cần rèn luyện), các hoạt động cụ thể, và kế hoạch rèn luyện. Điều này giúp sinh viên tự chủ tham gia vào các hoạt động tự rèn luyện dưới sự tổ chức và tạo điều kiện của trường thực hành. Tính cụ thể, dễ hiểu và dễ thực hiện của chương trình thực tập là điều kiện cần thiết để nâng cao hiệu quả của việc phối hợp tổ chức rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên giữa nhà trường và trường mầm non. Do đó, chương trình thực tập cần được thiết kế với sự thống nhất chặt chẽ giữa mục tiêu, nội dung, hình thức hoạt động, và cách thức đánh giá kết quả. Đồng thời, nó cần mang tính độc lập và linh hoạt để phù hợp với hình thức đào tạo, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức hướng dẫn ở các trường mầm non.

- Để thúc đẩy sự phối hợp giữa Trường Cao đẳng Lai Châu và các trường mầm non trong việc triển khai thực hành thực tập trong đào tạo giáo viên, cần thiết phải xây dựng kế hoạch và biện pháp đào tạo để nâng cao năng lực hướng dẫn sư phạm cho giáo viên mầm non thông qua việc bồi dưỡng chuyên môn. Để đảm bảo chất lượng hoạt động nghiệp vụ sư phạm của sinh viên, cần quan tâm đến việc nâng cao năng lực hướng dẫn của các trường mầm non. Điều này đòi hỏi sự chú trọng vào công tác đào tạo đội ngũ giáo viên chỉ đạo và hướng dẫn. Nhà trường cần duy trì và tổ chức các đợt tập huấn, bồi dưỡng về nội dung hướng dẫn nghiệp vụ sư phạm cho Ban giám hiệu và giáo viên.

Các đợt tập huấn này cần tập trung vào việc nâng cao kiến thức lí luận về nghiệp vụ sư phạm và quy trình rèn luyện nghiệp vụ sư phạm. Quan trọng hơn, nó phải giúp ban giám hiệu và giáo viên hiểu rõ mục tiêu, nội dung và cách thức tổ chức hướng dẫn nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên ngành giáo dục mầm non.

- Tiếp theo, cần hiểu rõ chương trình rèn luyện nghiệp vụ sư phạm của nhà trường, bao gồm các kỹ năng cụ thể cần được rèn luyện và các hoạt động cụ thể mà sinh viên cần thực hiện. Điều này giúp tổ chức hoạt động rèn luyện thông qua thực tập cho sinh viên một cách có chiều sâu và tránh được tính hình thức.- Để triển khai thực hành thực tập trong đào tạo giáo viên một cách hiệu quả, cần sự hợp tác khoa học và tâm huyết giữa các cơ quan quản lý giáo dục (như Sở Giáo dục và Đào tạo, Phòng Giáo dục và Đào tạo), trường mầm non và nhà trường. Sự chỉ đạo chặt chẽ trong tổ chức rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên, cùng với tinh thần nhiệt huyết và đam mê nghề nghiệp từ Ban giám hiệu và các giáo viên hướng dẫn, đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo hiệu quả của quá trình phối hợp này.

Sự ủng hộ chân thành và tâm huyết từ Ban giám hiệu sẽ thúc đẩy sự hợp tác giữa nhà trường và trường thực hành, giúp kế hoạch rèn luyện chuyên môn và tay nghề của sinh viên được triển khai, tổ chức và quản lý một cách khoa học, cụ thể và hiệu quả hơn. Hơn nữa, lòng yêu nghề và tâm huyết với việc hướng dẫn của các giáo viên không chỉ giúp hình thành kĩ năng sư phạm tốt mà còn truyền đạt tinh thần yêu nghề, yêu trẻ và sự cam kết với việc trau dồi nghề nghiệp cho sinh viên.

- Để thúc đẩy công tác thực tập trong đào tạo giáo viên, việc xây dựng và bổ sung phân bổ kinh phí cho các hoạt động rèn luyện và phát triển năng lực của sinh viên ở trường mầm non là vô cùng quan trọng. Điều này đảm bảo một khoản thù lao hợp lý cho các giáo viên hướng dẫn. Cần phải nhận thức rõ rằng việc rèn luyện nghiệp vụ sư phạm là một nhiệm vụ quan trọng, giúp nâng cao năng lực chuyên môn cho giáo viên, năng lực cho sinh viên, và đồng thời đổi mới chất lượng dạy và học trong thời đại hiện nay.

Kết luận

Từ kinh nghiệm tổ chức rèn luyện nghiệp vụ sư phạm, thực hành thực tập cho sinh viên giáo dục mầm non tại Trường Cao đẳng Lai Châu, chúng tôi nhận thấy rằng việc phối hợp giữa nhà trường và các trường mầm non là chìa khóa quan trọng quyết định đến hiệu quả của công tác thực tập trong đào tạo giáo viên. Đặc biệt, trong bối cảnh của sự hội nhập quốc tế ngày nay, mối quan hệ này trở nên càng đặc biệt quan trọng, đóng vai trò không thể phủ nhận trong việc chuẩn bị cho sinh viên các kỹ năng và kiến thức cần thiết để thích ứng và thành công trong môi trường giáo dục ngày càng đa dạng và phức tạp.